’n Kunstenaarspad Vol Klank en Geskiedenis

Sy kunstenaarspad het deur katedrale tot in die Klein-Karoo geloop. Hy beskryf homself as ’n “outsider”. Die “last man standing” van sy koffiedrinkgroep van vier vriende wat hy weekliks in die koffiewinkel oorkant die straat van sy huis ontmoet het. Die laatlamseun wat as vyfjarige kind die blaaie van die ou familie Bybel voos geblaai het. Verwonderd oor die mooi van die lyntekeninge daarin. Hy dink dis waar hy besef het kuns gaan sy lewe en loopbaan wees. Dit is steeds.

Die songebleikte rooi deur in die klipmuur buite sy huis in Oudtshoorn, is meer as bloot die ingang na Francois Tiran se leef- en werkplek. Dit wys sy gunstelingkleur. ’n Kleur wat laag op laag lewend en kenmerkend van sy kuns is. Selfs die hortjies voor die vensters van sy sandsteenhuis net duskant Hoogstraat in dié Klein-Karoo dorp, is met ’n laag rooi verf bedek.

Hy was 22 jaar lank kunsdosent wat studente die padkaart na hulle eie kreatiwiteit en kunswaardering gewys het. Tiran het hulle die sleutel gegee om hulle eie kunstenaarspad oop te sluit. Die afgelope 10 jaar skep hy voltyds sy eie kuns in die dorp waar sy voorgeslagte, destyds vanuit Frankryk, uiteindelik kom bly het.

 Kunsgeskiedenis is na aan sy hart. Hy gesels intens oor die weet en waardering daarvan wat hy, saam met sy oorlede vrou Susarah, in Europa oop gereis het. Hy het haar ontmoet in die tyd toe hy gereeld na die Kaapstadse Simfonieorkes in die Moederstad se stadsaal gaan luister het.

 Geskiedenis is van die belangrikste dinge wat hy vir studente wou leer. “As jy ’n skildery vir ’n kind wys, moet jy die geskiedenis daarvan vertel. Dit wys jou die wêreld wat die kunstenaar beïnvloed het om die beeld op die skilderdoek te skep.”

  Kosbare tyd in kunsmuseums en katedrale het vir hom ’n wêreld oopgesluit. “Lig wat deur die gekleurde glasvensters van die Notre Dame in Parys val, raak jou.” Om in Toledo in Spanje teen ’n steil trap op te klim en so vatbaar naby die oorspronklike werk van El Greco te kom dat jy die klam oë wat daaruit kyk, eerstehands kan sien.  Dis ’n verbysterende, blywende ervaring.”

 Hy is verknog aan lees en klassieke musiek. Die ligskakelaar van sy ateljee, geleë in ’n buitegebou in die hoek van sy groot erf, skakel ligte en musiek aan. Mozart en Beethoven. Een maal per jaar luister hy na die vollengte Beethoven Fantasia. “As ek nie huil nie, weet ek daar is fout met my. Dan moet ek dokter toe gaan.”

 Die ateljee se binnekant is volgepak en besig. Teen die een muur hang ’n klip wat hy in Frankryk opgetel het. Op ’n tafel is die houers van die klassieke CD’s wat klank gee aan binneruimte. ’n Voltooide werk pryk op ’n esel. ’n Werk geïnspireer deur die Italiaanse violis Paganini. “Sy lewe het my vir twee jaar gery totdat ek die skildery kon maak en vrede kry.

 “Daar is altyddeur goed wat in my kop maal. Ek sukkel nie om kreatief te wees nie. Daar is altyd ’n fokuspunt waarmee ek begin.” Die speel van die skaduwees van die akkerboomblare buite sy gunsteling koffiewinkel oorkant sy huis, sal so ’n beeld wees. “Van daardie beginpunt gaan ek net aan. Ek weet nooit wat die eindproduk gaan wees nie.” 

 Sy kuns word beskryf as abstrakte simbolisme. Die Karoo, die argitektuur van die volstruispaleise in sy tuisdorp, die warm kleure van die son en die veld en die skoon lug inspireer sy simbole. En vrouefigure. “Sy is die alomteenwoordige muse.”

 Sy kuns vertel ’n storie wat abstrak en ryk is. ’n Weelderige kleurespel. ’n Moderne tapisserie deurvleg met ’n liefde vir lees en klassieke klanke. Dinge wat laatnag die slaap laat wyk en na die verfkwas dryf as die lig skyn en die musiek speel.