Miné Kleynhans (34), ‘n projekbestuurder by die Universiteit van die Vrystaat se Kunsgalery, is aangewys as die wenner van die 2024 Sasol Nuwe Handtekeninge Kunskompetisie vir haar installasie getiteld “Meditations on Resentment” (Meditasies oor Wrewel). Kleynhans ontvang ‘n kontantprys van R100 000 en die geleentheid om ‘n solo-uitstalling by die Pretoria Kunsmuseum in 2025 te hou.
“Meditations on Resentment” stel ‘n intieme persoonlike ritueel voor wat die ervaring en uitdrukking van wrewel sanksioneer. Hierdie interaktiewe werk nooi kykers uit om deel te neem aan ‘n ritueel met hierdie geheime en onderdrukte emosie deur denkbeeldig en tydelik die beperkings op te hef wat tipies bepaal hoe wrewel hanteer word. Wanneer deelnemers die kunswerk teëkom, word hulle voorgestel aan die blink, ingedeukte oppervlak van die werk, ‘n kwas met ‘n skerp punt, en ‘n bak sand. Die ritueel vereis dat deelnemers voor die werk kniel en die sand op die ingedeukte oppervlak gooi. Hulle moet dan hul wrewel in die sand skryf met die skerp punt van die kwas, voordat hulle die sand wegvee en uit die naaste holte uitvee totdat die skerp, harde kern van ‘n geelkoperdoring ontbloot word.
Die Sasol Nuwe Handtekeninge Kunskompetisie het nuwe rekords in 2024 opgestel en sy deurslaggewende rol in Suid-Afrika se visuele kunste landskap bevestig. Hierdie jaar is ‘n ongekende 1013 inskrywings van regoor Suid-Afrika ontvang, waarvan 137 uitstaande werke dit tot die finale uitstalling gemaak het.
“Oor die jare het die Sasol Nuwe Handtekeninge Kunskompetisie ‘n ryk tapisserie van ons kollektiewe geskiedenis, stories en stemme geword. Weereens bied hierdie uitstalling ‘n wye spektrum van narratiewe wat ‘n magdom gedagtes en reaksies ontlok. Tog ontstaan al hierdie werke uit ‘n gedeelde kreatiewe gees wat ons identiteit as ‘n nasie en as individue weerspieël. Ons is dankbaar aan al die kunstenaars wat ons met hul stories vertrou het en die kompetisie met onwrikbare entoesiasme ondersteun,” het Elton Fortuin, Sasol Visepresident: Groepkommunikasie en Handelsmerkbestuur, gesê.
Pfunzo Sidogi, Voorsitter van die Sasol Nuwe Handtekeninge Kompetisie, het gesê: “In die vyf jaar wat ek as die kompetisie se voorsitter dien, was hierdie jaar se finale beoordelingsronde waarskynlik die moeilikste wat ons tot dusver gefasiliteer het. Onder andere is woorde soos ‘subtiel boeiend’, ‘aangrypend’, ‘tegnies virtuoos’, ‘manjifieke werk’, ‘wonderlike tegniek’, en ‘noukeurig gemodelleer’ deur die beoordelaars gebruik om die aard van die kunswerke in die wenners-sirkel te beskryf. Hierdie anekdote van hoe vyf beoordelaars, wat uit heeltemal verskillende posisies en ervarings kom, konsensus kan vind in die bepaling van die eienskappe van die wenners-kunswerke, toon hoe kuns kulturele, rasse-, taal- en persoonlike verskille kan oorbrug.”
Vir 34 jaar is Sasol die trotse borg van die Nuwe Handtekeninge kompetisie, wat in die laat 1960’s deur die Vereniging van Kunste Pretoria gestig is. “Sasol is bevoorreg om deel te wees van ‘n inisiatief wat die stemme van ons opkomende kunstenaars versterk en hulle ‘n platform bied om hul stories met ‘n wyer gehoor te deel, terwyl dit ons inspireer op ons reis om ‘n krag vir sosiale goed te bly en voort te gaan om te innoveer vir ‘n beter wêreld. Ons wens al die wenners van die 2024 Sasol Nuwe Handtekeninge Kunskompetisie, asook diegene wie se werke vir hierdie uitstalling gekies is, geluk. Ons wens hulle ‘n toekoms vol sukses en artistieke vervulling toe. Ek wil ook die Vereniging van Kunste Pretoria bedank vir hul onwrikbare toewyding en harde werk, asook ons vennote – die Stad Tshwane, die Pretoria Kunsmuseum, en Stuttaford Van Lines – vir hul standvastige en lojale ondersteuning. Saam gaan ons voort om die lewendige artistieke talent wat ons nasie definieer, te bevorder,” het Fortuin bygevoeg.
Tandabantu Nathaniel Jongikhaya Matola (28), ‘n Skone Kunste-student aan die Walter Sisulu Universiteit in die Oos-Kaap, is as naaswenner gekroon en ontvang R25 000 vir sy werk getiteld “Ukuncikelela” (om vas te hou/te verduur). Swart Suid-Afrikaanse gemeenskappe, veral in arm landelike dorpies, word dikwels gedwing om huishoudelike items langer te hou as wat hulle wil. Die idee vir hierdie kunswerk het ontstaan toe die kunstenaar opgemerk het dat die skottelgoedlap by sy huis in ‘n slegte toestand was. As ‘n kunstenaar het dit Matola aangespoor om skottelgoedlappe van sy dorpie in te samel in ruil vir nuwes. Klei en onderglasuur word gebruik om die huise wat Matola besoek het uit te beeld, en dit word gekombineer met die skottelgoedlap wat hy van daardie huis verkry het. Die verweef van klei en lap simboliseer ukuncicelela, wat ‘om vas te hou’ in isiXhosa beteken. PVA-gom word gebruik om die lappe in vorm te hou terwyl dit ook die ukungcola (vuilheid) van die oormatige gebruik van die lap versterk.
Die vyf Merietepryswenners ontvang elk R10 000, en hulle is (in alfabetiese volgorde):
- Henrico Paul Greyling (23)
Pretoria
“Through here a flower passed”
Staal - Snelihle Asanda Maphumulo (22)
Gqeberha
“Umnikelo”
Gemengde media - Themba Mkhangeli (29)
Kaapstad
“Ubushushu Bekhaya” (Die warmte van die huis)
Rolpuntpen op papier - Bonginkosi Liyo Mkhatshwa (28)
Johannesburg
“Traditional innovation” (Eenheid & Innoverende waterdraer)
Gemengde media - Juandré van Eck (24)
Gqeberha
“Waters of life”
Keramiek
“Kunstenaars gebruik hul kreatiwiteit om te reageer op, te besin oor, en artistieke sin te maak van die kompleksiteite van ons wêreld vandag. Baie van die moeilike persoonlike en sosiale stories wat in die kunswerke verteenwoordig word, is met ‘n sensitiwiteit behandel wat as ‘n estetika van Ubuntu gelees kan word. Hierdie jaar se uitstalling word oorheers deur werke wat nie net die familie-, sosiale, politieke en ekonomiese orde bevraagteken nie, maar ook die menslike element herstel. Dit is die magie van die Sasol Nuwe Handtekeninge Kunskompetisie. Dit is ‘n platform waar opkomende kunstenaars van regoor die land hul unieke kreatiewe visies van die wêreld kan bydra wat uiteindelik mense saambring,” het Sidogi voortgegaan.
Nosiviwe Matikinca (23), die wenner van die 2023 Sasol Nuwe Handtekeninge Kunskompetisie, sal haar eerste solo-uitstalling, getiteld “Ukungalingani Kwezemfundo” (Opvoedkundige Ongelykheid), langs die Sasol Nuwe Handtekeninge 2024-uitstalling hou. Haar bekroonde werk in 2023 het die uitdagings uitgelig wat leerders uit minderbevoorregte agtergronde in openbare skole in die gesig staar, met ‘n spesifieke fokus op die ongelykhede in basiese noodsaaklikhede soos skoenskoene. Die brose klei-afgietsels van skoenskoene verskyn weer, maar neem groter betekenis aan in die konteks van ‘n solo-uitstalling. Matikinca het die gebruik van verskillende mediums ondersoek, soos drukwerk en afgietsels in verskillende materiale, benewens haar gebruik van keramiek. Haar uitstalling beeld die oorbevolking van klasse uit en die gebrek aan skooltafels, wat leerders dwing om met ander te deel of gebreekte tafels te gebruik. Die sneewerk op hierdie tafels herdenk die teenwoordigheid van leerders wat afgelei was as gevolg van die oorbevolking en geraas van hul klasmaats.
Die Sasol Nuwe Handtekeninge-uitstalling met die werk van die 2024-wenners en finaliste vind plaas by die Pretoria Kunsmuseum op die hoek van Francis Baard- en Wesselsstraat, Arcadia Park, Pretoria, vanaf 5 September tot Sondag 3 November 2024.
Museum-ure: Dinsdag tot Sondag, 10:00 tot 17:00; Maandae en openbare vakansiedae, gesluit.
Al die finaliste is ingesluit in die kompetisie-katalogus wat aanlyn beskikbaar is. Die uitstalling kan ook virtueel op die webwerf besigtig word.
Mine Kleynhans
Mine Kleynhans – Meditations on resentment
Tandabantu Nathaniel Jongikhaya Matola
Themba Mkhangeli
Juandre van Eck
Juandre van Eck – Waters of life
Bonginkosi Liyo Mkhatshwa
Bonginkoso Liyo Mkhatshwa – Tradisional innovation
Snelihle Asanda Maphumulo
